Samveda/1506
त्वे सोम प्रथमा वृक्तबर्हिषो महे वाजाय श्रवसे धियं दधुः। स त्वं नो वीर वीकयाय चोदय॥१५०६
Veda : Samveda | Mantra No : 1506
In English:
Seer : tryaruNastraivRRiShNaH trasadasyuH paurukutsaH | Devta : pavamaanaH somaH | Metre : uurdhvaa bRRihatii | Tone : madhyamaH
Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.
Verse : tve soma prathamaa vRRiktabarhiSho mahe vaajaaya shravase dhiya.m dadhuH . sa tva.m no viira viiryaaya chodaya.1506
Component Words : tveiti . soma . prathamaaH . vRRiktabarhiShaH . vRRikta . barhiShaH . mahe . vaajaaya . shravase . bhiyam . dadhuH . saH . tvam . naH . viira . viiryaaya . chodaya.
Word Meaning :
Verse Meaning :
Purport :
In Hindi:
ऋषि : त्र्यरुणस्त्रैवृष्णः त्रसदस्युः पौरुकुत्सः | देवता : पवमानः सोमः | छन्द : ऊर्ध्वा बृहती | स्वर : मध्यमः
विषय : प्रथम मन्त्र में सोम नाम से जगत्पति से प्रार्थना की गयी है।
पदपाठ : त्वेइति । सोम । प्रथमाः । वृक्तबर्हिषः । वृक्त । बर्हिषः । महे । वाजाय । श्रवसे । भियम् । दधुः । सः । त्वम् । नः । वीर । वीर्याय । चोदय॥
पदार्थ : हे (सोम) जगत् के उत्पादक, शुभ गुण-कर्म-स्वाभाव के प्रेरक, सबको आह्लाद देनेवाले परमात्मन् ! (प्रथमाः) श्रेष्ठ (वृक्तबर्हिषः) उपासना-यज्ञ में कुशाओं का आसन बिछाये हुए यजमान (महे वाजाय) महान् बल के लिए और (श्रवसे) यश के लिए (त्वे) आपमें (धियं दधुः) ध्यान लगाते हैं। (सः त्वम्) वह सब श्रेष्ठ जनों से ध्यान किये गये आप (नः) हम ध्यानकर्ताओं को (वीर्याय) वीर कर्म के लिए (चोदय) प्रेरित कीजिए ॥१॥
भावार्थ : परमात्मा के ध्यानकर्ता लोग बली होकर शुभ्र, लोकहितकारी कर्मों को करते हुए यशस्वी होते हैं ॥१॥
In Sanskrit:
ऋषि : त्र्यरुणस्त्रैवृष्णः त्रसदस्युः पौरुकुत्सः | देवता : पवमानः सोमः | छन्द : ऊर्ध्वा बृहती | स्वर : मध्यमः
विषय : तत्रादौ सोमनाम्ना जगत्पतिः प्रार्थ्यते।
पदपाठ : त्वेइति । सोम । प्रथमाः । वृक्तबर्हिषः । वृक्त । बर्हिषः । महे । वाजाय । श्रवसे । भियम् । दधुः । सः । त्वम् । नः । वीर । वीर्याय । चोदय॥
पदार्थ : हे (सोम) जगदुत्पादक शुभगुणकर्मस्वभावप्रेरक सर्वाह्लादक परमात्मन् ! (प्रथमाः) श्रेष्ठाः (वृक्तबर्हिषः) उपासनायज्ञे छिन्नकुशाः आस्तीर्णदर्भासना यजमानाः (महे वाजाय) महते बलाय (श्रवसे) यशसे च (त्वे) त्वयि (धियं दधुः) ध्यानं सम्पादयन्ति। (सः त्वम्) असौ सर्वैः श्रेष्ठजनैर्ध्यातः त्वम् (नः) ध्यानिनः अस्मान् (वीर्याय) वीरकर्मणे (चोदय) प्रेरय ॥१॥
भावार्थ : परमात्मनो ध्यातारो बलिनो भूत्वा शुभानि लोकहितावहानि कर्माणि कुर्वन्तो यशस्विनो जायन्ते ॥१॥
टिप्पणी:१. ऋ० ९।११०।७।