Samveda/1838
यो वः शिवतमो रसस्तस्य भाजयतेह नः। उशतीरिव मातरः॥१८३८
Veda : Samveda | Mantra No : 1838
In English:
Seer : trishiraatvaaShTraH sindhudviipa aambariiSho vaa | Devta : aapaH | Metre : gaayatrii | Tone : ShaDjaH
Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.
Verse : yo vaH shivatamo rasastasya bhaajayateha naH . ushatiiriva maataraH.1838
Component Words : yaH . vaH . shivatamaH . rasaH . tasya . bhaajayata . iha . naH . ushatiiH . iva . maataraH.
Word Meaning :
Verse Meaning :
Purport :
In Hindi:
ऋषि : त्रिशिरात्वाष्ट्रः सिन्धुद्वीप आम्बरीषो वा | देवता : आपः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अगले मन्त्र में ब्रह्मानन्द की धाराओं के रस की प्रार्थना है।
पदपाठ : यः । वः । शिवतमः । रसः । तस्य । भाजयत । इह । नः । उशतीः । इव । मातरः॥
पदार्थ : हे ब्रह्मानन्द की धाराओ ! (यः) जो (वः) तुम्हारा (शिवतमः) अतिशय शान्तिदायक (रसः) रस है, (तस्य) उसका (इह) इस जीवन में (नः) हमें (भाजयत) भागी बनाओ, पान कराओ, (उशतीः) सन्तान से प्रेम करती हुई (मातरः इव) माताएँ जैसे अपने स्तनों का दूध अपनी सन्तान को पिलाती हैं ॥२॥यहाँ उपमालङ्कार है ॥२॥
भावार्थ : माता के स्तन के दूध में जो माधुर्य है, वही ब्रह्म के पास से प्राप्त आनन्द-धाराओं में है, ऐसा विद्वान् उपासक लोग अनुभव करते हैं ॥२॥
In Sanskrit:
ऋषि : त्रिशिरात्वाष्ट्रः सिन्धुद्वीप आम्बरीषो वा | देवता : आपः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अथ ब्रह्मानन्दधाराणां रसं प्रार्थयते।
पदपाठ : यः । वः । शिवतमः । रसः । तस्य । भाजयत । इह । नः । उशतीः । इव । मातरः॥
पदार्थ : हे आपः ब्रह्मानन्दधाराः ! (यः वः) युष्माकम् (शिवतमः) अतिशयेन शान्तिदायकः (रसः) सारतत्त्वम् अस्ति (तस्य इह) जीवने (नः) अस्मान् (भाजयत) भागिनः कुरुत। कथमिव ? (उशतीः) उशत्यः कामयमानाः स्नेहं कुर्वाणाः। [वश कान्तौ, शतरि स्त्रियां पूर्वसवर्णदीर्घः।] (मातरः इव) जनन्यो यथा स्वकीयं स्तनरसं सन्तानान् पाययन्ति तद्वत् ॥२॥२अत्रोपमालङ्कारः ॥२॥
भावार्थ : मातुः स्तन्ये यन्माधुर्यं तदेव ब्रह्मणः सकाशात् प्राप्तास्वानन्दधारास्विति विचक्षणा अनुभवन्ति ॥२॥
टिप्पणी:१. ऋ० १०।९।२; य० ११।५१, ३६।१५; अथ० १।५।२।२. यजुर्भाष्ये दयानन्दर्षिणा मन्त्रोऽयमुभयत्र स्त्रीणां विषये व्याख्यातः।