Samveda/1593
उत नो गोषणिं धियमश्वसां वाजसामुत। नृवत्कृणुह्यूतये (यौ)।।॥१५९३
Veda : Samveda | Mantra No : 1593
In English:
Seer : bharadvaajo baarhaspatyaH | Devta : puuShaa | Metre : gaayatrii | Tone : ShaDjaH
Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.
Verse : uta no goShaNi.m dhiyamashvasaa.m vaajasaamuta . nRRivatkRRiNuhyuutaye.1593
Component Words : uta . naH . goShaNim . go . sanim . dhiyam . ashvasaam . ashva . saam . vaajasaam . vaaja . saam . uta . nRRiyat . kRRiNuhi . uutaye.
Word Meaning :
Verse Meaning :
Purport :
In Hindi:
ऋषि : भरद्वाजो बार्हस्पत्यः | देवता : पूषा | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अगले एक ऋचावाले सूक्त में पूषा परमेश्वर से प्रार्थना की गयी है।
पदपाठ : उत । नः । गोषणिम् । गो । सनिम् । धियम् । अश्वसाम् । अश्व । साम् । वाजसाम् । वाज । साम् । उत । नृयत् । कृणुहि । ऊतये॥
पदार्थ : हे पूषन् ! हे पुष्टिप्रदाता जगदीश्वर ! आप (ऊतये) रक्षार्थ (नः) हमारे लिए (गोषणिम्) अन्तःप्रकाश को प्राप्त करनेवाली, (उत) और (अश्वसाम्) इन्द्रिय-बलों को प्राप्त करनेवाली, (उत) और (वाजसाम्) प्राण-बलों को प्राप्त करनेवाली, तथा (नृवत्) पुरुषार्थयुक्त (धियम्) प्रज्ञा को (कृणुहि) प्रदान करो ॥१॥
भावार्थ : परमेश्वर की उपासना से मनुष्यों को आत्मबल, इन्द्रिय-बल, प्राण-बल, प्रज्ञा-बल और पुरुषार्थ-बल प्राप्त करना योग्य है ॥१॥
In Sanskrit:
ऋषि : भरद्वाजो बार्हस्पत्यः | देवता : पूषा | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अस्मिन्नेकर्चे सूक्ते पूषा परमेश्वरः प्रार्थ्यते।
पदपाठ : उत । नः । गोषणिम् । गो । सनिम् । धियम् । अश्वसाम् । अश्व । साम् । वाजसाम् । वाज । साम् । उत । नृयत् । कृणुहि । ऊतये॥
पदार्थ : हे पूषन् ! हे पुष्टिप्रद जगदीश्वर ! त्वम् (ऊतये) रक्षायै (नः) अस्मभ्यम् (गोषणिम्) गवाम् अन्तःप्रकाशानां सनित्रीं संभक्त्रीम्, (उत) अपि च (अश्वसाम्) इन्द्रियबलानां सनित्रीं संभक्त्रीम्, (उत) अपि च (वाजसाम्) वाजानां प्राणबलानां सनित्रीं संभक्त्रीम्, अपि च (नृवत्) नृवतीं पुरुषार्थयुक्ताम् (धियम्) प्रज्ञाम् (कृणुहि) कुरु ॥१॥२
भावार्थ : परमेश्वरोपासनेन मनुष्या आत्मबलमिन्द्रयबलं प्राणबलं प्रज्ञाबलं पुरुषार्थबलं च प्राप्तुमर्हन्ति ॥१॥
टिप्पणी:१. ऋ० ६।५३।१०, ‘कृ॑णुहि वी॒तये॑’ इति भेदः।२. ऋग्भाष्ये दयानन्दर्षिणा मन्त्रोऽयं मनुष्यैः किं कर्तव्यमिति विषये व्याख्यातः।