Samveda/1773
यस्य ते महिना महः परि ज्मायन्तमीयतुः। हस्ता वज्र हिरण्ययम् (व)।। [धा. । उ नास्ति । स्व. ।]॥१७७३
Veda : Samveda | Mantra No : 1773
In English:
Seer : priyamedhaH aa~NgirasaH | Devta : indraH | Metre : gaayatrii | Tone : ShaDjaH
Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.
Verse : yasya te mahinaa mahaH pari jmaayantamiiyatuH . hastaa vajra.m hiraNyayam.1773
Component Words : yasya . te . mahinaa . mahaH . pari . jmaayantam . iiyatuH . hastaa . vajram . hihaNyayam.
Word Meaning :
Verse Meaning :
Purport :
In Hindi:
ऋषि : प्रियमेधः आङ्गिरसः | देवता : इन्द्रः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अगले मन्त्र में परमेश्वर और जीवात्मा का महत्त्व वर्णित है।
पदपाठ : यस्य । ते । महिना । महः । परि । ज्मायन्तम् । ईयतुः । हस्ता । वज्रम् । हिहण्ययम्॥
पदार्थ : हे इन्द्र ! हे परमेश्वर वा जीवात्मन् ! (महः) महान् (यस्य ते) जिस तेरी (महिना) महिमा से (हस्ता) मनुष्य के दोनों हाथ (ज्मायन्तम्) पृथिवी के समान आचरण करनेवाले अर्थात् विशाल, (हिरण्ययम्) ज्योतिर्मय (वज्रम्) व को (परि ईयतुः) ग्रहण करते हैं, वह तू (महित्वना आपप्राथ) महिमा से परिपूर्ण है। [यहाँ ‘महित्वना आपप्राथ’ यह वाक्यपूर्ति के लिए पूर्व मन्त्र से लिया गया है] ॥३॥
भावार्थ : मनुष्य जो विविध शस्त्रास्त्रों का ग्रहण, उन्हें चलाना, शत्रु को जीतना आदि महान् कर्मों को करने में समर्थ होता है, वह महिमा परमेश्वर और जीवात्मा की ही है ॥३॥
In Sanskrit:
ऋषि : प्रियमेधः आङ्गिरसः | देवता : इन्द्रः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अथ परमेश्वरस्य जीवात्मनश्च महत्त्वमाचष्टे।
पदपाठ : यस्य । ते । महिना । महः । परि । ज्मायन्तम् । ईयतुः । हस्ता । वज्रम् । हिहण्ययम्॥
पदार्थ : हे इन्द्र ! हे परमेश जीवात्मन् वा ! (महः) महतः (यस्य ते) यस्य तव (महिना) महिम्ना (हस्ता) मनुष्यस्य हस्तौ (ज्मायन्तम्) मां पृथिवीमिवाचरन्तम् विशालमित्यर्थः, (हिण्ययम्) ज्योतिर्मयम् (वज्रम्) आयुधम् (परि ईयतुः) परिगृह्णीतः, स त्वं ‘महित्वना आ पप्राथ’ इति पूर्वेण सम्बन्धः ॥३॥
भावार्थ : यन्मनुष्यो विविधायुधपरिग्रहणपरिचालनशत्रुविजयादीनि महान्ति कर्माणि कर्तुं समर्थो जायते स महिमा परमेश्वरस्य जीवात्मनश्चैव वर्तते ॥३॥
टिप्पणी:१. ऋ० ८।६८।३।