Donation Appeal
Choose Mantra
Samveda/1575

प्र वामर्चन्त्युक्थिनो नीथाविदो जरितारः। इन्द्राग्नी इष आ वृणे॥१५७५

Veda : Samveda | Mantra No : 1575

In English:

Seer : vishvaamitro gaathinaH | Devta : indraagnii | Metre : gaayatrii | Tone : ShaDjaH

Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.

Verse : pra vaamarchantyukthino niithaavido jaritaaraH . indraagnii iSha aa vRRiNe.1575

Component Words :
pra . vaam . archanti . ukthinaH . niithaavidaH . niitha . vidaH . jaritaaraH . indraagnii . indra . agniiiti . iShaH . aa . vRRiNe.

Word Meaning :


Verse Meaning :


Purport :


In Hindi:

ऋषि : विश्वामित्रो गाथिनः | देवता : इन्द्राग्नी | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः

विषय : प्रथम मन्त्र में जीवात्मा और परमात्मा का विषय वर्णित है।

पदपाठ : प्र । वाम् । अर्चन्ति । उक्थिनः । नीथाविदः । नीथ । विदः । जरितारः । इन्द्राग्नी । इन्द्र । अग्नीइति । इषः । आ । वृणे॥

पदार्थ : हे (इन्द्राग्नी) जीवात्मन् और परमात्मन् ! (उक्थिनः) गुणों के प्रशंसक, (नीथाविदः) नीतिज्ञ (जरितारः) स्तोता लोग (वाम्) आप दोनों की (प्र अर्चन्ति) भली-भाँति स्तुति करते हैं। मैं आप दोनों की सहायता से (इषः) आनन्द-रसों और ज्ञान-रसों को (आवृणे) ग्रहण करता हूँ ॥१॥

भावार्थ : मनुष्य जीवात्मा को उद्बोधन देकर और परमात्मा की पूजा करके दिव्य ज्ञान तथा आनन्द को पाकर महान् उन्नति कर सकते हैं ॥२॥


In Sanskrit:

ऋषि : विश्वामित्रो गाथिनः | देवता : इन्द्राग्नी | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः

विषय : तत्रादौ जीवात्मपरमात्मनोर्विषयमाह।

पदपाठ : प्र । वाम् । अर्चन्ति । उक्थिनः । नीथाविदः । नीथ । विदः । जरितारः । इन्द्राग्नी । इन्द्र । अग्नीइति । इषः । आ । वृणे॥

पदार्थ : हे (इन्द्राग्नी) जीवात्मपरमात्मानौ ! (उक्थिनः) गुणप्रशंसकाः, (नीथाविदः) नीतिज्ञाः (जरितारः) स्तोतारः (वाम्) युवाम् (प्र अर्चन्ति) स्तुवन्ति। अहम् युवयोः साहाय्येन (इषः) ज्ञानरसान् आनन्दरसांश्च (आ वृणे) गृह्णामि। [नीथः—णीञ् प्रापणे धातोः ‘हनिकुषिनीरमिकाशिभ्यः क्थन्।’ उ० २।१ इति क्थन् प्रत्ययः।] ॥१॥२

भावार्थ : मनुष्या जीवात्मानमुद्बोध्य परमात्मानं च समभ्यर्च्य दिव्यं ज्ञानमानन्दं चाधिगम्य महतीमुन्नतिं कर्तुं पारयन्ति ॥१॥

टिप्पणी:१. ऋ० ३।१२।५, साम० १७०३।२. ऋग्भाष्ये दयानन्दस्वामी मन्त्रमिमं सभासेनेशयोर्विषये व्याचष्टे।